INTERESANTE

Nga: Ardian Muhaj

Koxha Sinan Pasha, apo Sinan Pashë Topojani, i biri i Ali Begut, është lindur në vitin 1506 në Topojan të Lumës dhe ka vdekur më 3 prill 1596. Ka qenë një nga kryeministrat më të rëndësishëm dhe që kanë lënë më shumë gjurmë në politikën e shtetit osman, por njëkohësisht edhe një nga burrështetasit me rëndësi botërore që ka lënë gjurmë të pashlyeshme dhe që ka ndikuar shumë edhe për historinë e trojeve shqiptare.

Është për t’u theksuar se Sinan Pasha ashtu si edhe shqiptarët e tjerë që kishin mbërritur majat më të larta të pushtetit në Ballkan dhe në Mesdhe, nuk jetonin të izoluar nga mjedisi shqiptar prej nga vinin, por përkundrazi, në një kontakt të vazhdueshëm e të pandarë me njerëzit e vendin e tyre. Madje është dëshmuar se këta shqiptarë që kishin marrë në dorë drejtimin e perandorisë më të madhe të kohës, anonin në zgjedhjet e tyre politike jo vetëm nga vendlindja, por edhe nga komshinjtë, siç është rasti i venedikasve. As madhështia e jetës së tyre në kryeqyte..

Nga: Dorian Koçi

Tabloja historike, si gjini në artet figurative, daton hershëm në pikturën shqiptare me autor Spiro Xegën, por zhvillimin e vërtetë e mori në mesin e shekullit të kaluar. Sigurisht që tablotë nga koha e luftës partizane reflektonin këndvështrimet ideologjike të “Njeriut të Ri” që “kalitej në flakët e revolucionit” të supozuar që kish ndodhur, por kishte tablo si “Gjyqi i kryengritësve në Sinjë” (1978) që pasqyron një detaj të luftës civile nëse mund ta quajmë kështu midis fisnikërisë së vjetër shqiptare të kryesuar nga Oxhaku i Vlorajve ndaj një oxhaku të ri, atij të Vrionasve që mbështeste reformat centralizuese të Tanzimatit pas rënies tragjike të Ali Pashë Tepelenës dhe fundit të autonomisë de facto të territoreve shqiptare. Po kush ishin Vrionasit?

Oxhaku i Vrionasve

Konsulli francez Pouqeuville pranë oborrit të Ali Pashë Tepelenës, në veprën e vet, e portretizon Omer bej Vrionin, si pasardhës të Paleologëve, princërve të sprasmë të Myzeqesë, të cilët kishin ndë..

Nga Ylli Polovina

Në 26 tetor 1940, e shtunë, fillimisht radio shtetërore italiane bashkë me ndonjë gazetë të mbrëmjes, njoftuan se një bandë e armatosur greke pati sulmuar postat kufitare shqiptare me numrat 30 dhe 31, të cilat ndodheshin afër Korçës dhe në jug të pikës doganore të Kapshticës. Ky grup i armatosur kishte depërtuar një çast në territorin e Shqipërisë dhe për këtë pati përdorur predha të artilerisë si edhe bomba dore.
Sipas këtij lajmi të theksuar fort dhe të përsëritur vazhdimisht, si të qe një komunikatë lufte, patrullat shqiptare dhe pastaj trupa që u kishin ardhur menjëherë në ndihmë, i patën prapsur agresorët. Gjashtë prej këtyre të fundit ishin kapur rob dhe nga pala tjetër dy ushtarë qenë vrarë dhe tre plagosur. Pasi këtu kishte rënë një lloj qetësie, lajmet këmbënguilnin se në mbrëmje patën shpërthyer tre bomba afër zyrave të komandës së trupave ushtarake italiane në Portin Eda (qytetin e Sarandës). Më pas, thuhej, edhe këtu ishte rikthyer qetësia.
Këto njoftim..

Qazim Namani

Vushtrria me rrethinë në shekullin XVII ishte me popullatë të pastër etnike shqiptare. Gjysma e popullatës ishin islamizuar dhe jetonin në qytet, me një numër më të vogël të popullatës së krishterë. Fshatrat për rreth kryesisht ishin të krishtera. Gjatë shekullit XVIII, në fshatrat malore të Vushtrrisë u shtua laramania, kryefamiljarët mbanin emrat e krishterë por njëkohësisht edhe emra mysliman.

Shekulli XIX e XX, ishin shekuj tragjik për popullatën shqiptareve në përgjithësi. Identifikimi i kombit me fenë, krijojë ndarje të mëdha, asimilim të popullatës shqiptare dhe vëlla vrasje. Shqiptarët e besimit mysliman gjatë shekullit XIX, u regjistruan si osmanlinj, ndërsa këto familje gjatë shekullit XX edhe pse u regjistruan si familje shqiptare, nuk kishin mundësi për ta ruajtur harmoninë vëllazërore me popullatën shqiptare të krishterë që tani ishte serbizuar.

Gjatë dekadave të fundit të shekullit XIX dhe deri në Luftën e Dytë Botërore, popullata e krishterë e Vushtrrisë ..

Bajram Curri lindi në 1862 në Krushë të Madhe, një fshat ndërmjet Gjakovës dhe Prizrenit. Ai ishte një nga organizatorët e Lidhjes Shqiptare të Pejës të viteve 1899-1900.

Ndihmoi në themelimin e klubeve patriotike dhe shkollave shqipe në Kosovë, si dhe mbrojti alfabetin e gjuhës shqipe të Kongresit të Manastirit. Në vitin 1908 ai u zgjodh nënkryetar i Klubit Patriotik “Bashkimi” të Shkupit.

Në maj të vitit 1912 u bashkua me vendimet e Kuvendit të Junikut. Mori pjesë në Kryengritjen e Përgjithshme të Armatosur të vitit 1912, ku u shqua si një nga komandantët më të zotë në betejën me ushtritë osmane në Qafën e Prushit, si dhe në Fushë Kosovë. Pas vitit 1912 ai punoi për mbrojtjen e shtetit të pavarur shqiptar, si dhe për çështjen e Kosovës. Bajram Curri nuk u pajtua me vendimet e padrejta të Konferencës së Ambasadorëve në Londër të vitit 1913, që lanë jashtë kufijve të shtetit shqiptar Kosovën dhe vise të tjera shqiptare. Ai luftoi për bashkimin e tyre me Shqipërinë.

Në shtator të vit..

Nga: Luan Rama

Fisnikë dhe ushtarë nën flamujt e katolicizmit. Forca ushtarake e shqiptarëve në oborret e Perëndimit, pas pushtimit osman të atdheut të tyre. Maneshët, Muzakët dhe emra të tjerë që u tretën në mjegullën e historisë, por mbetën në librat e kohës.

Për historinë e stratiotëve shqiptarë është shkruar nga historianë të ndryshëm, veçanërisht për luftrat e Italisë në shekujt XVI-XVII, por bëmat e tyre i kaluan kufijtë e principatave italiane duke përfshirë dhe territoret e mbretërive të Francës, të Anglisë apo Gjermanisë së kohës së perandor Maksimilianit. Philippe de Commynes, (1447-1511), diplomat i njohur në Europë dhe këshilltar i mbretit të Francës, në kujtimet e tij shkruan për famën e stratiotëve: «Ata ishin shqiptarë nga Duras, (Durrësi) dhe shqiptaro-grekë që vinin nga Morea, që në atë kohë ishte nën zotërimin e venedikasve». Commynes i kishte parë ata në Venedik, kur 1500 stratiotë kishin zbarkuar në ishull dhe kishin bërë një paradë madhështore, pranë abacisë Sain..

Nga: Armand Plaka

Edhe pse nga skeda origjinale në frengjisht është paksa e vështirë të shkosh tek një ide e qartë, falë indicieve të tjera e kupton se ke të bësh me një “ciğerci” (xhigerxhi), ose ne shqip: shitës apo gatues mëlçish, një profesion specifik në atë kohë në Orient, ndërsa subjekti që ka tërhequr autorin, është 100% shqiptar. Është pikërisht një kasap shqiptar që punonte në Pazarin e Madh të mbuluar të Stambollit (Bezestani), ndërsa u hedh zorrë qengji, maceve në dyqanin e tij.

Kështu na bëhet e ditur nga skeda shoqëruese marrë nga koleksioni i skicave e gravurave me ngjyra të piktorit e orientalistit holandez, Jean Baptiste van Mour, e cila na rrëfen vitin 1714 si datë të publikimit të tij, si pjesë e një përmbledhje me njëqind punime (me 253 faqe) që përshkruajnë kombe të ndryshme të Orientit, të sjella pas udhëtimeve që autori ndërmori në vitet 1707 dhe 1708 në viset e ish-Perandorisë Osmane me urdhër të Ambasadorit të Mbretit të Francës, De Ferriol, në “Portën e Lart..

Konstandin Arianiti një figurë e Europës mesjetare – Nga Luan Rama

Kostandin Arianiti (“Comminos, Comnène (Cominato) alias Arianiti Constantin) është një nga personazhet më të habitshëm të historisë shqiptare pas epokës së Skënderbeut. Ai ishte nga të rrallët që arriti një dimension europian në oborret mbretërore të Republikave të veriut të Italisë, të mbretërisë së Francës, të Napolit në Italinë e jugut, të Vatikanit apo në oborrin e perandorit Maximilan I, duke qënë dhe ambasador i tij, etj.

Mjerisht, historiografia shqiptare shumë pak e ka prekur këtë figurë kaq simpatike, por dhe një person tek i cili, mbreti i Francës dhe mbretërit e tjerë të jugut dhe të veriut të Italisë, kishin nevojë të mbështeteshin. Shumë historianë italianë dhe francezë, kur kanë shkruar për historinë e luftrave të Italisë, apo mbi historinë e mbretit francez Charles VIII, janë ndalur dhe te ky personazh i quajtur shpesh: Constantin Araniti Comnena. Siç ka shkruar dhe historiani francez Commynes, i cili e..

(Naum Dhimitër Naçi, i njohur më shumë si Nuçi Naçi: Shkrim i Revistës “Diturija”, mars 1927)

Nga vitin 1877 gjer 1885 çéshtja kombiare morri shpirt e trup, edhe shoqërira që u-filluan në Stamboll, në Bukuresht, zun’ e shtypnin libra e gazeta në gjuhën amtare. Në gjithë qytetet e mëdhenj të Shqipërisë u-dërguan ftesa me këshilla që të kërkojnë mësonjetore për të kënduar vegjëlia gjuhën shqipe.

Shqiptarët që kishin themeluar shoqërinë shqiptare në Stamboll arritnë të marrin nga Ministri e Arësimit të Turqisë leje për të çelur shkollë private në gjuhen shqipe, në Korçë.

Leja u dha mbi emërin e te ndjerit Pandeli Sotiri nga Selckë e Përmetit.

Shoqëria e Bukureshtit “Drita” u-muarr vesh me atë të Stambollit që, më parë të përdornin masa të buta me njerëzit që atëherë kishin ndjenja te tjera, si edhe me kryetar e kishës, Dhespotët e atëhershmë, që të viret gjuha shqipe ne shkollat qe sundoheshin prej Patrikanës.

Për këtë qëllim u dërgua nga Bukureshti anëtar i shoqërisë i ndjeri Thimi ..

Analet e historisë janë të mbushura me tregime mbi udhëheqës të mëdhenj që kanë lënë gjurmë në këtë botë, duke diktuar e ngjarjeve njerëzore përmes veprimeve, vendimeve dhe vizioneve të tyre. Nga pushtuesit që ndërtuan perandori të mëdha tek shtetarët që sollën paqe dhe stabilitet në kombet e tyre, këta udhëheqës të lashtë ishin arkitektët e kohës së tyre, duke lënë pas një trashëgimi që ka rezistuar për shekuj me radhë. Ja cilët janë 9 prej tyre:

1. Aleksandri i Madh, Mbreti i Maqedonisë

I lindur në vitin 356 Para Krishtit Aleksandri lindi nga Filipi II Mbreti i Maqedonisë dhe Olimpias, një princeshë nga Epiri. U ngjit në fron në moshën 20 vjeçare pas vrasjes së të atit. Krijoi një aleancë me mbretëritë e tjera greke, dhe nisi luftën ndaj armikut të vjetër të Greqisë, Persisë.

Gjatë 10 viteve të ardhshme, Aleksandri pushtoi pjesën më të madhe të botës së njohur. Pasi mundi persët dhe pushtoi kryeqytetin e tyre, Persepolis, nisi të realizonte ëndrrën e tij, një perandori kozmopolite..