INTERESANTE

Murtaja e Zezë në trojet shqiptare – Nga Ardian Muhaj

Një nga mitet që sillen vërdallë në opinionin publik shqiptar këto ditë pandemie globale është edhe ai se Murtaja e Zezë ose pandemia më tragjike në historinë e Europës nuk e ka prekur popullsinë shqiptare, pra as qytetet e fshatrat në trojet shqiptare në atë periudhë, në vitet 1348-1350. Madje ka edhe nga ata që e çojnë më tej këtë mit duke pretenduar se Murtaja e Zezë që ka prekur të gjithë botën e njohur nga Azia, në Europë e Afrikë, nuk e paska prekur Ballkanin. Ky mit i rrejshëm është thelbësor për të kuptuar një buqetë mitesh të tjera mbi historinë e shqiptarëve dhe që na e kanë turbulluar shikimin e të kaluarës sonë me syrin e logjikës.

Mungesa relative e dokumenteve bashkëkohëse mbi pasojat e murtajës në Shqipëri ka krijuar këtë përshtypje, natyrisht të gabuar, sikur trojet shqiptare nuk u prekën nga kjo tragjedi e përmasave apokaliptike. Të dhënat për kërdinë që ajo bëri në popullsinë shqiptare edhe pse të pakta nuk mungo..

Jahja Drancolli

Si sot, në vitin 180, në qytetin ilir Sirmium, vdiq Marcus Aurelius (121-180), një nga perandorët më të rëndësishëm romakë, i cili e kaloi pjesën më të madhe të mbretërimit të tij duke luftuar për mbrojtjen e kufirit, duke luftuar pasojat e murtajës së tërbuar dhe demoralizimin njerëzor. Krahas veprave të shumta në fushën e kozmopolitizmit, historisë dhe filozofisë stoike, perandori në fjalë shquhet si një nga autorët më të njohur të fjalive. Nga vargu i tyre i gjatë nxjerrim këtë:

“Kur zgjohesh në mëngjes, mendo sa privilegj i çmuar është të jesh gjallë: të marrësh frymë, të mendosh, të shijosh, të duash”!
The post Si sot, në vitin 180, në qytetin ilir Sirmium, vdiq Marcus Aurelius (121-180), një nga perandorët më të rëndësishëm romakë first appeared on In For.

Nga: Lizzie Enfield / BBC
Përktheu: Agron Shala / Telegrafi.com

Shkrimtari amerikan Mark Twain, në mënyrë të famshme ka shkruar: “Nuk ka asgjë të tillë si ideja e re. Ne thjesht marrim shumë ide të vjetra dhe i vendosim ato në një lloj të kaleidoskopit mendor. Ua japim atyre një kthesë dhe ato bëjnë kombinime të reja dhe kureshtare”. Kjo është veçanërisht e vërtetë për tregimet. Jam shkrimtare dhe ligjëroj shkrimin kreativ. Në këtë disiplinë ka ndikim premisa për shtatë narrativat bazike (siç përshkruhet në një libër me të njëjtin emër nga Christopher Booker).

Historitë që tregojmë, në çdo kohë të caktuar pasqyrojnë se kush jemi – si individë dhe si shoqëri. Duke i lexuar tregimet nga shekujt e kaluar nuk ka dyshim se ti, derisa kohët ndryshojnë, zbulon se instinktet dhe emocionet njerëzore janë më konstante dhe më universale. Kënaqësia e leximit është të komunikosh me njerëzit e tjerë përmes historive që ata kanë lënë pas – por, edhe ta njohësh botën e tyre si diçka tonën.

Libri, M..

Burimi i artikullit vjen nga faqja në FaceBook e quajtur Gegnishtja, dhe është publikuar në vitin 2020!

Meqë këto ditë u nderue Avni Rustemi nga presidenti Ilir Meta, po bashkëndajmë këta vargje nga lirika e Fishtës “Çohi te vdekun” tek “Mrizi i zanave”. Ku evokon figurat e shqueme krahinore e kombëtare që s’jetonin ma kur i shkroi këto radhë:

“Mo’ lê Toptan, qi me shpatë t’ande binde,

Nji shekull mbarë n’atë maje Taraboshi;

Prap shpatën njesh e priin prap ti gjinde,

Ndejun në votër, s’pranohet jo kondoshi!…

Mblidh Toskë e Lapë, e sod per Shqyptari

Qindro, s’i herë qindrove me trimni.”

Figura të cilës Fishta ia kushton këto vargje asht as ma pak e as ma shumë se viktima e Avniut, Esad pashë Toptani. Shquhet Taraboshi si nji prej fronteve ku u zhvillue mbrojtja e Shkodres (1912-13) si simbolikë apo ndoshta edhe vendi faktik në të cilin Toptani me drejtimin e tij (shpata) bindi dynjanë. Toskët e lapët janë redifët që mblodhi për t’iu bashkue nizamëve të korparmatës komandue nga H..

‘BUTRINTI SHQIPTAR, JO GREK’

Studiuesi, njëherazi anëtar i këshillit shkencor të UNESCO-s, Auron Tare ka bërë të ditur se Muzeu britanik ka korrigjuar gabimin e tij ku e cilësonte Butrintin si pjesë të Greqisë.

Aulon Tare shkruan se i ka dërguar një letër Muzeut britanik lidhur me një koleksion të vjetër monedhash nga “Buthrotum” (Butrint), ku thotë se ajo është pjesë Parkut Antik në Shqipërinë Moderne (Buthrotum Epirus Vlorë/Albania) dhe jo në Greqi si Buthrotum Epirus Greece.

“Jam i lumtur të njoftoj vendimin e sotëm të Muzeut Britanik për të ndryshuar emrin e vendndodhjes së Butrintit nga Buthrotum Epirus Greece në Buthrotum Epirus Albania. Muzeu Britanik reagoi shpejt pas një letre që i dërgova Drejtorit të Përgjithshëm mbi saktësinë e terminologjisë së përdorur për të përshkruar Butrintin si qytet grek.

Falë kuratorit të Departamentit të Monedhave dhe Medaljeve në Muzeun Britanik, z. Tom Hockenhull iu përgjigj me një term të saktë duke e vendosur saktë origjinën e koleksionit ..

GJON GAZULLI (1400-1465): Klerik Katolik i arsimuar në Raguzë (Dubrovnik-Kroaci), Venecia & Padova. Iluminist, historian, dijetar, filozof, shkencëtar, pedagog, diplomat, këshilltar dhe ambasador i GJERGJ KASTRIOTIT në shumë shtete Europiane. Në arkivat e Raguzës ruhen shumë dokumente të kohës kur Mbreti i fuqishëm i Hungarisë ”Matias Corvinius” e luste për t’u bërë Këshilltari i tij personal. GJON GAZULLI është i famshëm edhe për paraqitjet e tij pompoze në të gjitha oborret mbretërore europiane ku prezantohej denjësisht me fjalët: ”Unë jam Gjon Gazulli nga Arbëria!”.

PAL GAZULLI (Vëllai i Gjon Gazullit): Ishte Rektor i Universitetit të Raguzës në vitet 1442-1444 dhe ndërsa në vitet 1452-1459, shërbeu me devotshmëri si Ambasador i GJERGJ KASTRIOTIT në Republikën e Raguzës pasi kishte merita të veçanta në krijimin e sistemit ”Taksa e turqve” e cila konsistonte në grumbullimin e shumave të mëdha monetare nga Raguza dhe qytetet e tjera Dalmate për të financuar luftën e GJERGJ KASTRIOTIT..

Jahja Drancolli

Krahas kronikave të Raguzës, të cilat njoftojnë fuqishëm praninë e arbërve në territoret e tyre etnike gjatë shekujve V-XI, një njoftim tjetër për të njëjtin problem është burimi që fshihet në një tekst të vjetër bullgar, që daton nga koha e Pjetrit, Borisit ose Samuilit, perandorë bullgarë (927-1014). Dokumenti në fjalë është riprodhuar edhe në një dorëshkrim cirilik të shekullit të 17-të (1628). Në fakt, është një fragment i marrë nga një legjendë e periudhës së perandorëve bullgarë të përmendur më sipër, ku autori përpiqet në formë pyetje-përgjigje të shpjegojë origjinën e popujve dhe gjuhëve të Europës së asaj kohe. Së këtejmi, autori i këtij burimi të rrallë edhe për historinë tonë të lashtë, e kishte ndarë qytetërimin botëror dhe në veçanti atë europian në shtatëdhjetë e dy gjuhë dhe tre kategori fetare: 1. Ortodoksë, 2. Gjysmë besimtarë dhe, 3. Jobesimtarë. Sipas burimit, dallohen pesë gjuhë ortodokse: greqisht-bizantine, bullgarishtja, siriane, ibero-gjeorgjish..

Studiuesi Armand Plaka ka postuar në faqen e tij të Facebookut, një hartë të vitit 1688 ku bien në sy disa toponime që lidhen me Shqipërinë e Kosovën.
“Hartë e vitit 1688, arkivuar në Bibliotekën Kombëtare Çeke në Pragë. Hartuar në gjermanisht, nga Eberhard Werner (jetoi në vitet 1647-1690) dhe përdorur shumë në territoret e Evropës Qendrore, meqenëse në atë kohe ajo ishte ‘lingua franca’ në atë rajon, kur shtetet nacionale nuk ekzistonin fare si koncept.
Në legjendën e saj, poshtë hartës shënohet: Një hartë e re gjeografike mbi Spanjën Papnore dhe italike, ndërsa përshkrimi vijon me prezantimin e rajoneve që sot i përkasin Gadishullit të Ballkanit, përfshirë këtu edhe Kosovën dhe Shqipërinë.
Shtypur në Hamburg, si pjesë e një libri voluminoz me titull: ‘Thesaurus exoticorum’ me histori të rralla e të dhëna interesante rreth popujve aziatikë, afrikanë dhe amerikanë, me një kapitull të veçantë për Perandorinë Osmane dhe kombet e saj, bien në sy disa toponime që lidhen me Shqipërinë e Ko..

Nga : Altin Kocaqi

Iliria ishte trualli i civilizimit të sotëm europinë

Për të gjithë ata që e njohin historin e Ilirisë para Krishtit edhe historin e Ilirikut pas Krishtit e kanë shumë të qartë këtë hartë të botuar nga Henry Smith Williams në New York në vitin 1904. Kjo është vatra e paraardhësëve tanë të cilet janë edhe pararoja e qytetrimit europian të kohëve tona pasi në këto troje ishte edhe Kryeqendra e vjetër e autoktonëve,Dodona Pellazgjike, po ashtu në këto troje mori jetë edhe Krishterimi I ligjeruar nga iliri Konstandini i Madh.

Në citimin e mëposhtem Henry Smith Williams vendos barazinë mes trakeve edhe rumunëve si pasardhës të latinizuar. Nga përpjekja për të latinizuar ilirikun rrjedhin si rumunet edhe vllehrit por jo Trakët pasi popullsia Trake, edhe sot, në Luginen e lumit Evro flet gjuhen shqipe ne nje shtrirje majaftë të gjerë. Mbetje të popullsis ilire ka kudo në këto treva të prejardhjes së etnisë sonë edhe civilizimit të sotëm europiane.

Henry Smith Williams ne..

Donika Kastrioti, e lindur në Kaninë në vitin 1428, ishte bija e princit arbëror Gjergj Arianiti dhe zonjës Maria Muzaka. Në prill të vitit 1451, ajo u martua me Skënderbeun, me të cilin patën një djal, Gjonin. Pas vdekjes së Skënderbeut më 1468, ajo bashkë me të birin migruan drejt Mbretërisë së Napolit, e më pas në Valencia ku ajo dhe vdiq në vitin 1506.

Një pamje të rrallë të Donika Kastriotit, kemi një gravurë nga viti 1596, e cila u ka mbijetuar shekujve.

Gjatë shekullit të 19-të, një piktor anonim skicoi një vizatim tepër interesant të Donika Kastriotit, i cili bazoi skicimin e tij në një pikturë të vitit 1556 të princeshës Donika, të cilën ai e kishte parë, por për fat të keq, piktura e bërë në shekullin e 16-të është e humbur dhe nuk ekziston më.

Në foto, mund të shikoni një pikturë të princeshës Donika, e bërë nga një piktor Italian në vitin 2018, në bazë të skicimit që kemi nga shekulli i 19-të, duke na dhënë një nga pikturat më të bukura të ndonjë figure nga Mesjeta arbë..