INTERESANTE

Koburja e larë me flori e Ali Pashë Tepelenës – Nga Dorian Koçi

Dorian Koçi

Muzeologjia shqiptare është e varfër me sende personale të Ali pashë Tepelenës. Shumica e objekteve personale të tij gjenden jashtë Shqipërisë. Ky numër i madh objektesh i shpërndarë në muzeume dhe dyqane antikuarësh tregon për rëndësinë që ka pasur figura e tij historike pavarësisht gjykimeve kontraverse rreth jetës, aktivitetit dhe rolit të tij në histori.

Një objekt origjinal i Ali pashë Tepelenës është një kobure brezi që gjendet në Turqi, në librarinë me antikuarë e harta të vjetra, Denizler Kitabevi, në rrugën Istiklal Caddesi, fare pranë sheshit Taksim. Pistoleta është në gjendje shumë të mirë, e zbukuruar me flori dhe me emrin e Ali Pashës të shkruar në osmanisht. Ky është objekti i dytë personal që njohim nga armët e zjarrit të Ali Pashë Tepelenës. Njëra armë, një pushkë e llojit karajfile gjendet në Muzeun e Ali Pashë Tepelenës në ishullin e liqenit të Janinës, dhe ka të shkruar në greqisht: Ali Pa..

Jahja Drancolli

Në ditën e sotme, më 7 mars të vitit 321, Perandori Konstandini i Madh vendosi që e Diela, Dita e Diellit, të shpallet një ditë zyrtare pushimi, në të cilën tregjet dhe zyrat publike do të mbyllën!

Kostandini I, perandor i Perandorisë Romake, me origjinë nga Dardania i njohur në histori si Kostandini i Madh, konsiderohet për njërin nga sundimtarët më me ndikim të antikitetit, dhe mund të pretendohet me plotë të drejtë për ndikimin e dendur të tij në shoqërinë e sotme. Sipas Ediktit të Milanos i vitit 313, Kostandini, yni dardano-ilir bëri një shqiptim jashtëzakonisht të rëndësishëm, që deklaronte se qytetarët duhet të lejohen të praktikojnë fenë e zgjedhjes së tyre, dhe posaçërisht ndaloi nënshtrimin e adhuruesve të krishterë. Së këtejmi, procesi gradual i reformave të perandorit në fjalë u nënvizua edhe në vitin 321, kur, më 7 Mars, Konstandini dekretoi që “dies Solis Invicti” ose “dies Sol Invictus” (“Dita e Diellit” ose Dita e Diel), duhet të shihet si një ditë uni..

HistoriKulturaTrashegimi Kulturore

Trashëgimia e harruar arkeologjike në qendër të Prishtinës

Kurt Farka on November 23, 2021

Trashëgimia e harruar arkeologjike në qendër të Prishtinës

Nga: Elvi Sidheri

18 NËNTOR 2021

“ … Qazim Namani dhe Emin Sallahu janë dy historianë e arkeologëme kontribut të çmuar bëjnë per ruajtjen e trashëgimisë arkeologjike dhe historike në trojet e Kosovës bashkëkohore…”

Instituti i Kosovës për Mbrojtjen e Monumenteve të Kulturës ndodhet në pjesën e vjetër të Prishtinës, jo rastësisht i strukur në një shtëpi të moçme disashekullore, ku shpërfaqet si rrallëkund qytetaria që pati lulëzuar dikur në kryeqytetin kosovar.

E pikërisht në këtë shtëpi fisnike qytetare prishtinase, mes shkallëve të drunjta, verandës orientale përmbi kopshtin e harlisur, ku ndërthuren gjethnajat, pema shekullore e manit që ngrihet krenare në oborr, dhe një mori gjetjesh arkeologjike që vijnë nga të gjitha viset e Kosovës, fragmente kolonash e sarkofagë të lashtë, ndodhet sakaq e..

Sot, më 7 mars, Kosova dhe shumë shqiptarë nëpër botë po kujtojnë një prej figurave më legjendare të historisë së tyre: Adem Jasharin.

Adem Jashari ishte kryekomandanti dhe themeluesi kryesor i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK-së). Lindi më 28 nëntor 1955 në fshatin Prekaz të Poshtëm të Drenicës, në Kosovë dhe ra dëshmorë më 7 mars 1998 në të njëjtin fshat, gjatë Sulmit në Prekaz. Pas luftës, ai u shpall Hero i Kosovës.

Së bashku me vëllain e tij Hamzën, Adem Jashari ka marrë pjesë në sulmet kundër forcave policore–ushtarake serbe, të cilët më vonë e sulmuan shtëpinë e tij në mars të vitit 1998, ku Adem Jashari ra heroikisht së bashku me 58 anëtarët e familjes së tij. Ky është rast unikat në historinë e luftërave. Ai njihet si “Komandanti Legjendar i UÇK-së”. Urdhëri “Hero i Kosovës” iu dha atij në vitin 2008 nga Kryeministri i Kosovës.

Jeta dhe Vepra Patriotike

Adem Jashari lindi në një familje me tradita patriotike. Ishte djali i tretë i mësuesit Shaban Jashari. Shkollën fillo..

Cilët ishin shqiptarët që kërkuan një sovran perëndimor në shekullin XVI? – Nga Luan Rama

Luan Rama – Paris

Beteja e Lepantos e vitit 1571, nga e cila njohim tablotë e mrekullueshme të Tintoretos, Veronezes, etj, ishte një nga betejat detare më të mëdha në historinë e Europës, betejë që zhvilloi Liga e Shenjtë e Europës perëndimore kundër Perandorisë osmane, e cila në këtë kohë kishte pushtuar gjithë Ballkanin dhe kërcënonte në dyert e Europës.

Papa i Romës i kishte dorëzuar flamurin e kryqëzatës princit Juan që të niste luftën kundër flotës së tmerrshme turke që zotëronte në Mesdhe dhe që atë kohë kishte bërë kërdinë në Qipro, Kretë dhe ishujt e Egjeut, të cilët më parë kishin qenë zotërime veneciane. Sulmi i eskadrës kristiane në 7 Tetor 1571, e përbërë me anije spanjolle, veneciane dhe gjenoveze e shkatërroi flotën osmane në Lepanto të Greqisë përmes një betejë të shpejtë dhe shumë të përgjakëshme.

Me detyrën e admiralit, don Juani, gjysmë-vëllai i mbretit spanjoll Filip II, don..

Për të mos u zgjatur aspak në hyrje të këtij shkrimi të gjatë, doja t’u drejtoja vetëm një pyetje atyre që akuzojne gjeneral Toptanin për tradhëti, veçanërisht ia bëj këtë pyetje politikanëve të të gjithë krahëve majtistë të Shqipërisë: Kur djemtë tiranas, durrsakë, shijakas, kavajas, peqinas, elbasanas, dibranë, etj., luftonin në Shkodër si gladiatorët në arenë, në mbrojtje të saj nën komandën e gjeneral Esad Toptanit, gjyshërit a stërgjyshërit tuaj ku ishin vallë?

Esad Pashë Toptani ishte ushtarak i lartë karriere i një perandorie kontinentale e shekullore, i cili është sulmuar vetëm politikisht gjatë kohës kur jetoi e sidomos pas vdekjes së tij, kur rezulton të jetë sulmuar edhe më shumë se sa kur ishte gjallë. Kjo nuk ka ndodhur pa arsye sigurisht. Ai ishte një ndër përfaqësuesit e parë e ndër më të fuqishmit të aristokracisë tradicionale konservatore të periudhës së lindjes së shtetit shqiptar. Thënë me terminologji më moderne, ishte pararendësi i së djathtës konservatore shqipta..

Kush ishte Homeri dhe çfarë gjuhe fliste? – Nga Sulejman Mato

Sulejman Mato

Një pyetje që ka trazuar shumë studjues në të gjitha kohërat, pasi dy veprat e quajtura homerike kanë jo vetëm vlera të mëdha për njohjen e një kohe të errët prehistorike, por, janë zanafilla e letërsisë botërore. Kush ishte ky aed i epokës së bronxit? Ku lindi? Ku jetoi, ku vdiq? Për të gjitha këto pyetje ka mendime të ndryshme, nga studjues të ndryshëm, në kohë të ndryshme.

Homeri ishte një rapsod i cili jetoi në një kohë kur nuk njihej shkrimi, ndaj edhe krijimet recitoheshin në sheshe nga aedë popullorë dhe përcilleshin gojë më gojë, nga njëri vend në tjetrin e nga njëra kohë në tjetrën. Shumica e studjuesve kanë rënë në një mendje se ai ka jetuar në shekullin e nëntë p.e.s. në qoftë se ka ekzistuar vërtet një Homer, por ka dyshime se eposi homerik, sidomos, “Iliada” është dhe më e hershme dhe nis fill pas rënies së Trojës.

Në qoftë se do të pranojmë se në krijimin e këtij eposi popullor kemi vetëm një ..

(Nga libri Konsullatat Franceze në Shqipërinë e shekujve XVII-XIX)

Ardhjen në konsullatën e Janinës në vitin 1842, Eugène Poujade e kishte një nga postet e para diplomatike. Ai ishte martuar me Maria Ghika (Gjika), të bijën e banit të famshëm rumun, princit Konstantin Gjika, të familjes së famshme Gjika, me origjinë shqiptare. Madje dhe kur vite më vonë, më 1859, botoi librin e tij me kujtime nga Janina, ai ia kushton vjehrit të tij Konstantinit (A son Altesse, le Grand Ban Prince, Constantin GHIKA, son gendre), i cili kishte vazhduar karrierën princore, i njohur në gjithë Rumaninë dhe Vllakinë. Ky prijës dhe vëlla me dy princa tjerë, Alexandre II Ghika dhe Mihail Ghika, ishte “grand spatar”, pra një prijës i madh i ushtrisë, për të cilin flitet në shumë libra historikë

Poujade erdhi në një kohë kur Janina kishte kaluar një periudhë shkatërrimtare të madhështisë së saj të dikurshme. Pronat e Aliut bliheshin nga funksionarë të lartë dhe guvernatorët turq. Pas vrasjes së tij kishte një..

Haki Stërmilli, shefi i parë i Shërbimit Sekret Shqiptar – Nga Saimir Kadiu

Saimir Kadiu

100 vjet më parë lindi Shërbimi Sekret Shqiptar. Ahmet Zogu dekretoi Haki Stërmillin (shkrimtarin e njohur të viteve 30′), më 16 janar 1923 si Sekretar i Sekretarisë Sekrete. Propozimi do të miratohej nga Këshilli i Ministrave më 20 janar dhe me 31 janar do të dekretohej nga Këshilli i Lartë.

Si kryetar i Sekretarisë Sekrete, Haki Stërmilli qëndroi deri më 16 prill 1924. Ai është shefi i parë i Shërbimit Sekret Shqiptar. U largua përfundimisht pas largimit të Ahmet Zogut dhe emërimit të Shefqet bej Vërlacit kryeministër dhe ministër i Brendshëm.

Në jetëshkrimin e tij zyrtar (të bërë nga regjimi komunist) ai na është paraqitur si kundershtar i Zogut dhe antimonarkist… për më teper edhe shok i Avni Rustemit, apo Ali Kelmendit, të cilin e takoi kur ishte në Bashkimin Sovjetik. Mbeshtet Fan Nolin dhe qeverinë e tij. Largohet nga Shqipëria me riardhjen e Zogut në pushtet. Shprehet hapur kundër tij.
..

Nga Albert Vataj

Të gjithë njerëzit e zgjedhur e paralajmërojnë ardhjen e tyre në jetë. Është gjuha e ëndrrave dhe gjyha e yjeve që vjen si një mesazh, vjen si një lajm hyjnor, vjen si një parathëenie ogurmirë. Asgjë e rastësishme nuk ndodh. Gjithçka është e parathënë. Gojëdhënë, legjendë apo trill i shkrimtarit, skalitja e këtij lajmi të mirë, sendërgjimi i kësaj paraardhje hyjnore të magjeps edhe sot pas kaq vjetësh qyshkur u lind dalzotësi i Arbrit.

Edhe e lindja e Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastroti-Skënderbeu erdhi përmes një ëndrre paralajmëruese, një ëndrre e cila u skalit me yjet e natës së ngjarjes galaktike.

“Ajo që unë e mora si një shfaqje mrekullie dhe që u profetizua prej shumë vetave për lavdinë e këtij njeriu”, ishte lajmi i lindjes së Gjergj Kastrioti-Skënderbeu. Thonë se kur e ëma, Vojsava, mbeti shtatzënë me të, pa në ëndërr se lindi një dragua aq i madh, saqë mbulonte gati gjithë Epirin, kokën e shtrinte ndërmjet kufijve të Turqisë, të cilët i përpinte me gurma..