Në vigjilje të 28 dhjetorit: Çfarë sinjalizon Washingtoni dhe çfarë duhet të kuptojë politika e Kosovës

Seanca dëgjimore në Kongresin amerikan, ku tre ekspertë të njohur të Ballkanit artikuluan kritika të hapura ndaj kryeministrit në detyrë të Kosovës, Albin Kurti, nuk ishte vetëm një debat teknik mbi proceset e dialogut. Më tepër ishte një sinjal politik, një “dritë portokalli” që Washingtoni ia dërgon Prishtinës në një moment të ndjeshëm — mu para zgjedhjeve të 28 dhjetorit.

Në të njëjtin horizont kohor, vendimi për heqjen e Milorad Dodikut nga lista e zezë krijoi një kontrast të fortë simbolik: një figurë e njohur për veprime separatiste largohet nga një regjim sanksionesh, ndërsa një kryeministër i zgjedhur në mënyrë demokratike cilësohet “obstrukcionist”. Ky dyzim i mesazhit ka krijuar shqetësim të natyrshëm në opinionin publik kosovar. Por ai nuk duhet interpretuar si dënim i Kosovës, por si ripozicionim strategjik i politikës amerikane në rajon.

Nuk është përplasje – është rikallibrim

Tre ekspertët që folën para Komitetit të Punëve të Jashtme nuk e kontestuan orientimin pro–amerikan të Kosovës. Përkundrazi, vlerësuan se Kosova mbetet partneri më i sigurt i SHBA–së në Ballkan. Kritika ndaj Kurtit kishte më shumë të bënte me ritmin, stilet dhe mënyrat e angazhimit në dialog — jo me parimet. Për Amerikën, Kosova është aleate; por SHBA pret një aleat që koordinon hap pas hapi, sidomos në çështje të sigurisë rajonale dhe stabilitetit politik.

A është presion para zgjedhjeve? Po, por i llojit konstruktiv

Washingtoni nuk ka interes të dobësojë Kosovën, as të ndikojë kompozicionin e brendshëm politik. Por, në prag të zgjedhjeve, ai kërkon të sigurohet se qeveria e ardhshme — cilado qoftë ajo — nuk do të devijojë nga koordinimi strategjik me SHBA në raport me Serbinë, NATO–n dhe arkitekturën e sigurisë në rajon.

Ky presion nuk është për Abdixhikun, për Hamzën, për Haradinajn, apo për opozitën. Është presion për institucionet e Kosovës, të cilat duhet të jenë të parashikueshme në sytë e aleatit kryesor.

Simbolika Dodik–Kurti: çfarë fshihet pas saj

Heqja e Dodikut nga lista e zezë nuk është shpërblim. Është taktikë: Uashingtoni po teston nëse ai mund të ndahet nga orbitat më të rrezikshme të Moskës dhe Beogradit, para një konfigurimi të ri diplomatik në Bosnjë.

Ndërkohë, kritika ndaj Kurtit synon ta sinjalizojë se Kosova duhet të jetë më e kujdesshme në menaxhimin e tensioneve me Listën Serbe dhe Serbinë, jo sepse SHBA e beson LS-në, por sepse ajo mbetet një faktor i cili, i keqmenaxhuar, mund të prodhojë përshkallëzim të panevojshëm.

Ky nuk është barazim moral — është realpolitik.

A po harrohet roli destruktiv i Listës Serbe?

Jo. SHBA e di mirë se LS ka qenë pjesë e përshkallëzimeve:

rrethimi i policisë dhe KFOR-it,

incidenti i Banjskës,

tensionet rreth Ujmanit,

bojkotimi i institucioneve.

Por për Amerikën, edhe aktori problematik duhet të mbahet brenda tryezës për të mos u bërë detonator rajonal. Uashingtoni pret që Prishtina të vazhdojë ta sfidojë LS-në ligjërisht, institucionalisht, por pa prodhuar kriza të panevojshme.

Ku duhet të pozicionohet Kurti?

Kryeministri në detyrë ka përfituar nga një mbështetje e gjerë popullore, duke u parë si një lider që nuk bën kompromise në dëm të shtetësisë së Kosovës. Edhe intelektualë amerikanë si Francis Fukuyama kanë artikuluar mbështetje për reformizmin e tij, duke e konsideruar një kundërpeshë ndaj autokracive në rajon. Por fuqia e një lideri nuk qëndron vetëm te rezistenca — qëndron te aftësia për të dalluar kur rezistenca duhet shndërruar në diplomaci efektive. Kosova nuk humb asgjë nëse është më e koordinuar me SHBA. Përkundrazi, e fiton gjithë fuqinë që i duhet përballë Serbisë.

Një thirrje e matur: Jo konfrontim, por bashkërendim

Në këtë klimë, kërkohet një gjë të thjeshtë, por thelbësore:

Kosova nuk duhet të humbasë aleatin e saj më të madh për çështje stili.

Kurtit nuk i kërkohet të ndryshojë parimet, por të ndryshojë ritmin:

më shumë koordinim me Departamentin e Shtetit;

më pak veprime të njëanshme në veri;

më shumë transparencë me partnerët;

më pak polemikë retorike;

më shumë realizëm strategjik.

Çfarë do të thotë kjo për zgjedhjet e 28 dhjetorit?

Qytetarët e Kosovës duhet të hyjnë në zgjedhje pa frikë, pa ndjesinë e përjashtimit apo të braktisjes. SHBA nuk po e largon dorën nga Kosova — përkundrazi, po e shtrëngon atë më fort për ta mbajtur vendin të qetë në një rajon në përplasje. Por kërkon edhe përgjigje të njëjtë nga Prishtina.

Strategjia e partneritetit inteligjent

Kosova duhet të ndërtojë një model të ri bashkëpunimi me SHBA, të bazuar në:

koordinim të ngushtë të politikave të sigurisë,

qasje të matur ndaj tensioneve me Serbinë,

besueshmëri institucionale,

dhe lidership që di të balancojë idealet me realitetin.

Ky është momenti për një partneritet inteligjent, ku Kurti — ose kushdo që e udhëheq vendin pas 28 dhjetorit — të jetë jo vetëm lider i Kosovës, por edhe kontribuues i drejtpërdrejtë në arkitekturën e sigurisë amerikane në Ballkan. Kjo është në interes të përbashkët. Dhe kjo do të mbetet garancia e vetme e paqes, stabilitetit dhe rrugës euroatlantike të Kosovës.