A është transporti publik zviceran shumë i shtrenjtë?

Dhjetorin e kaluar çmimet e transportit publik u rritën për herë të parë në 7 vjet në Zvicër. Një rritje e pashmangshme, sipas Aleancës SwissPass, e cila nxjerr në pah zhvillimin e furnizimit dhe shpërthimin e çmimeve të energjisë. Në disa kantone apo vende fqinje, po zbatohen zgjidhje për të ofruar transport publik me çmime më të përballueshme.

Corinne Cap është e indinjuar dhe dëshiron ta bëjë të ditur. Këtë vit, ajo dhe burri i saj duhej të paguanin 5900 franga për dy abonimet e tyre të përgjithshme (AG), një rritje prej 320 frangash. Një shpenzim që shkon keq për këtë çift pensionistësh aktivë, të cilët këmbëngulin të favorizojnë transportin publik për udhëtimet e tyre të shumta.

E moshuara është gjithnjë e më e zemëruar pasi gjykon ashpër cilësinë e ofertës. “Me çmimin që paguajmë, të paktën presim të kemi një vend. Pasi shkuam të shihnim nipërit tanë në Cyrih dhe na u desh të ecnim gjithë rrugën ulur në shkallë. është ende e mundur në moshën tonë, por ndoshta pas dhjetë vjetësh ne nuk do të mund ta bëjë më”, dëshmon ajo në emisionin Basik të RTS.

Burri i saj i konsideron çmimet e AG të tepruara: “Në një moment, ne nuk do të jemi më në gjendje ta përballojmë atë. Shumë njerëz tashmë nuk mund ta përballojnë atë. Ne tallemi me botën, planetin dhe fëmijët tanë. Është skandaloze”.

Ndryshe nga sa mund të besohet, CFF nuk i vendos vetë çmimet e tyre. Këto vendosen bashkërisht nga Aleanca SwissPass, e cila bashkon 250 kompani transporti. Si negociohet një rritje? A kanë një ndikim të veçantë peshat e rënda si PostBus apo SBB? “Kompanitë që kanë një ndikim të madh ekonomik kanë pak më shumë peshë,” pranon drejtori i aleancës Helmut Eichhorn. “Nga ana tjetër, asnjë kompani nuk mund të vendosë e vetme. Në vendimet që merren gjithmonë duhen shumicë. Për rritjen aktuale ka pasur një shumicë shumë të madhe.”

Organizata e sektorit të transportit publik kujton se vitet e fundit oferta ka vazhduar të zhvillohet, ndërsa çmimet e energjisë janë rritur. Këto kosto shtesë duhej t’u kalonin përdoruesve, shpjegon Helmut Eichhorn. “Jemi nën 4% rritje mesatarisht. Kur shohim se çfarë po ndodh në zona të tjera, të cilat kanë rritje 10 ose 20%, ne e konsiderojmë qasjen tonë shumë të arsyeshme”, thekson drejtori.

Nga ana e tij, monitoruesi i çmimeve nuk e ndan këtë mendim. Ai ndërhyri për të kufizuar rritjen në 3.7% mesatarisht, në vend të 4.3% të propozuar nga Aleanca SwissPass. Stefan Meierhans merr ankesa të shumta nga qytetarët e shqetësuar. Pas sigurimit shëndetësor dhe qirave, këto rritje të transportit publik janë pika e fundit, shpjegon ai. Ai tregon përgjegjësinë e shtetit dhe të kompanive pranë tij.

Zvicra gjithashtu duhet të mbajë angazhime klimatike. Me nënshkrimin e marrëveshjes së Parisit, ajo premtoi të zvogëlojë emetimet e tij përgjysmë deri në vitin 2030. “Trafiku rrugor prodhon shumë CO2. Prandaj duhet të përqendrohemi më shumë në transportin publik. Dhe atje, elementi i çmimit është jashtëzakonisht i rëndësishëm për të motivuar njerëzit. Kjo rritje në çmimet është një kontradiktë në terma”, thotë Stefan Meierhans.

Austria bëri zgjedhjen e kundërt me Zvicrën. Për dy vjet, qeveria federale, e cila bashkon të djathtën liberale dhe të Gjelbrit, ka financuar një “Klimaticket” (“biletë klimatike”) në shumën prej 500 milionë frangash në vit. Ky abonim i përgjithshëm kushton ekuivalentin e 1000 frangave, katër herë më lirë se homologu zviceran.

Një politikë e mirë e transportit publik bazohet në tri shtylla, sipas ministrit Federal të Austrisë për Klimën dhe Lëvizshmërinë: “Duhet një infrastrukturë e mirë, një ofertë e mirë, por edhe bileta të lira. Ne po punojmë shumë intensivisht në të gjitha këto tri shtylla”, thotë Leonore Gewesseler.

Shteti austriak do të investojë 21 miliardë euro gjatë viteve të ardhshme në infrastrukturën hekurudhore. “Po investojmë edhe në çmimin e biletës. Ne duhet të ecim përpara për të përmirësuar ofertën e përgjithshme të transportit publik dhe çmimet e aksesueshme janë pjesë e kësaj”, shton ministri.

“Unë kam të afërm në Salzburg dhe Vorarlberg, është një udhëtim shumë i gjatë me fëmijët. Me katër prej nesh, ishte thjesht më lirë. Kur bleva “Klimaticket”, shënova të gjitha udhëtimet e mia për të gjetur nëse ia vlente financiarisht. Biletën e mora në nëntor, në korrik, pas tetë muajsh i kisha mbuluar shpenzimet”, thotë e bindur një austriake në Basik.

Në Zvicër, nismat lokale synojnë t’i bëjnë çmimet e transportit publik më tërheqës. Ideja e një “FlexiAbo” lindi në Friburg: në vend të një abonimi të vlefshëm për 365 ditë të vitit, kjo kartë kushton gjysmën e çmimit të abonimit vjetor dhe është e vlefshme për 100 ditë, e cila mund të aktivizohet sipas dëshirës. datë gjatë gjithë vitit.

“Ideja na erdhi pas sondazheve me klientët tanë”, tregon Valérie Chanez, menaxhere operacionale në Frimobil, komuniteti tarifor i kantonit të Friburgut dhe Broye Vaudoise. “Njerëzit që punonin me kohë të pjesshme na thanë se blerja e një abonimi vjetor nuk ishte fitimprurëse për ta. Kështu ne dolëm me idenë e këtij “FlexiAbo” për njerëzit që nuk përdorin transportin publik çdo ditë të javës”.

Kriza e Covid-19 dhe zhvillimi i punës në distancë vetëm sa kanë rritur kërkesën. “FlexiAbo” ka një efekt shumë real nxitës. “Më parë merrnim makinën për të sjellë katër fëmijët tanë në shkollë ose ata merrnin autobusin, por ishte e ndërlikuar sepse duhej t’u jepnim para. Tani, unë mund ta aktivizoj vetë ditën e tyre “FlexiAbo” në aplikacion. Përveç kësaj, kushton gjysma e biletave vajtje-ardhje”, thotë Davidi, një baba i ri nga Friburgu.

Sot, “FlexiAbo” është miratuar në katër kantone të tjera, duke përfshirë Vaud, Neuchâtel dhe Jura./RTS