Kush e ka frikë votën e mërgatës? — Geci jep përgjigjen e prerë

Përmes një postimi në Facebook, Halil Geci ka kritikuar ashpër qëndrimet dhe iniciativat politike që synojnë kufizimin e të drejtës së votës për mërgatën, duke e cilësuar këtë qasje si antikushtetuese dhe të dëmshme për demokracinë e vendit.

Sipas tij, debati për votën e diasporës nuk është thjesht teknik, por lidhet drejtpërdrejt me identitetin politik të qytetarëve dhe me vetë historinë e përjashtimit që shqiptarët e Kosovës kanë përjetuar ndër dekada, përcjell “Bota sot”.

Geci thekson se tentativa për ta delegjitimuar pjesëmarrjen e mërgatës në zgjedhje përbën reflektim të mentalitetit të vjetër përjashtues dhe paralajmëron se demokracia nuk mund të funksionojë duke përjashtuar një pjesë kaq të rëndësishme të popullsisë.

Shkrimi i plotë

Nga pengesa e dikurshme e Serbisë, te sfidat politike të sotme për mërgatën

E drejta e mërgatës për votë: një çështje legjitimiteti, identiteti dhe demokracie

E drejta e Mërgatës për të votuar është ndër çështjet më të rëndësishme të demokracisë së Kosovës, por njëkohësisht më të kontestuara nga disa parti politike dhe individë të caktuar në skenën publike.

Debati shpesh nuk zhvillohet mbi parime kushtetuese ose standarde demokratike, por mbi interesa partiake, frikë nga humbja e pushtetit apo kalkulime të ngushta elektorale.

Kur kjo e drejtë vihet në pikëpyetje, nuk bëhet fjalë për një çështje teknike, por për vetë thelbin e përkatësisë politike të qytetarëve të Kosovës, kudo që jetojnë.

Historia e shqiptarëve në Kosovë është historia e një populli që për dekada është përjashtuar nga vendimmarrja.

Partitë që mohojnë të drejtën e Mërgatës për të votuar mbajnë ende brenda vetes një zë të errët—një zë që në thelb kujton politikat diskriminuese të së kaluarës, politikat millosheviçiane, kur regjimet shtypëse synonin t’i përjashtonin shqiptarët nga proceset politike dhe nga e drejta për të vendosur për fatin e tyre.

Mohimi i votës së Mërgatës sot është jehonë e të njëjtit mentalitet përjashtues.

Që nga shpërbërja e autonomisë në 1989 dhe deri në çlirimin e vendit, politika shtetërore jugosllave synonte të neutralizonte pjesëmarrjen politike të shqiptarëve. Shqiptarët u privuan nga e drejta për të votuar lirisht, për t’u organizuar dhe për të qenë pjesë aktive e institucioneve.

Për këtë arsye, krahasimi i sotëm nuk ka të bëjë me barazimin moral me regjimet e atëhershme, por me ngjashmërinë logjike të mekanizmit të përjashtimit: atëherë përjashtimi bëhej përmes dhunës dhe represionit, sot tenton të bëhet përmes procedurave burokratike, narrativave politike dhe diskursit manipuluar ndaj diasporës.

Mohimi i votës për Mërgatën sot i ngjan tentativave të vjetra për ta ndarë popullin dhe për ta kufizuar pjesëmarrjen e tij në fatet e vendit.

Pse gjithkjo frikë nga diaspora?

Shumë parti politike, sidomos ato që mbështetjen e tyre e kanë të kufizuar territorialisht, e shohin votën e Mërgatës si rrezik elektoral. Pse? Sepse Mërgata zakonisht voton më lirshëm, më pak klientelist, më pak të influencuar nga rrjetet lokale të patronazhit.

Vota e Mërgatës rrjedh nga përvoja e saj në vende me demokraci funksionale dhe nga perspektiva më e gjerë mbi zhvillimet politike.

Kjo shpjegon pse disa parti ,në vend se të punojnë për t’i fituar votat e Mërgatës ,zgjedhin ta delegjitimojnë atë, ta paraqesin si të “painformuar”, “të distancuar” apo “të paqëndrueshme politikisht”. Në thelb, ky është një qëndrim që i shërben vetëm ruajtjes së pushtetit, jo forcimit të demokracisë.

Kjo logjikë është parë edhe në tezat që promovonin ndarjen identitare, si koncepti i “kombit kosovar” i përmendur nga disa analistë publikë në të kaluarën. Ide të tilla nuk synonin unitetin politik të shqiptarëve, por fragmentimin e tij.

Kushtetuta e Republikës së Kosovës është e qartë:

Çdo shtetas i Kosovës ka të drejtë të votojë, pavarësisht vendbanimit.

—Neni 45 i Kushtetutës garanton të drejtën e votës për të gjithë qytetarët.

— Komisioni i Venecias dhe praktika ndërkombëtare rekomandojnë që diaspora të mos përjashtohet kurrë nga zgjedhjet, sidomos në shtetet e reja, të dalë nga konflikti ose me diasporë të madhe.

— Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka përsëritur disa herë se procedurat administrative nuk mund të përdoren për të kufizuar të drejtën e votës.

— Pra, kjo e drejtë nuk është një favor, as një privilegj, por një obligim demokratik i shtetit. Përjashtimi i Mërgatës nga vota është jo vetëm politikisht i gabuar, por antik kushtetues.

Roli i Mërgatës është shtylla që i dha jetë Kosovës

Është paradoksale për ata që po përpiqen ta sakrifikojn votën e diaspores ,duke i akuzuar se nuk kanë të drejtë të vendosin për vendin e tyre.

A ishte pikërisht Mërgata ajo që e financoi rezistencën gjatë viteve ’90,

— kontribuoi në mbijetesën ekonomike të qindra mijëra familjeve,

— loboi në shtetet perëndimore për pavarësinë e Kosovës,

— vazhdon të sjellë mbi 1 miliard euro remitanca çdo vit,dhe ende mban të gjallë lidhjet kombëtare, kulturore dhe identitare.

Të mohosh votën e Mërgatës është të mohosh një nga bazat kryesore të shtetformimit të Kosovës.

Ma në fundë beteja për votën e Mërgatës është beteja për demokracinë.

E drejta e votës nuk është një çështje teknike, por një identitet demokratik. Kush tenton ta kufizojë votën e Mërgatës, indirekt tenton të kufizojë vetë demokracinë e Kosovës.

Ky është një mentalitet që vazhdon traditën e vjetër të përjashtimit, qoftë përmes dhunës, qoftë përmes burokracisë.

Demokracia nuk frikësohet nga qytetarët.

Vetëm pushteti i brishtë frikësohet prej tyre.

Prandaj debati nuk duhet të jetë “a duhet të votojë Mërgata?”, por si të sigurojmë që ajo të votojë sa më lehtë, me sa më pak pengesa, dhe me procedura sa më të qarta e më transparente.

E ardhmja e Kosovës nuk mund të ndërtohet duke përjashtuar pjesën e saj më vitale.