Ibër-Lepenci – zemra ujore e Kosovës në rrezik nga tradhtarët
Pasuria strategjike që ka mbajtur gjallë industrinë, bujqësinë dhe jetën në Kosovë
“Ibër-Lepenci” nuk është thjesht një ndërmarrje ujore ,është sistemi më jetik i Kosovës, që nga themelimi i tij ka ushqyer me ujë, energji dhe jetë pjesën më të madhe të vendit.
Por gjatë viteve të fundit, kjo pasuri kombëtare është bërë pjesë e debatit politik, ekonomik dhe kombëtar, si rezultat i interesave të ndryshme që kanë rrezikuar kontrollin dhe qëllimin e saj strategjik.
Historiku dhe Rëndësia Kombëtare
Ndërmarrja Hidro-Ekonomike “Ibër-Lepenc” Sh.A., me seli në Prishtinë, është themeluar me Vendimin e Kuvendit të Kosovës më 28 shkurt 1967. Në vitin 1986, ajo u konstituua si Ndërmarrje Shoqërore me qëllim të operimit dhe mirëmbajtjes së sistemit shumëfunksional ujë-energji.
Ky sistem është projektuar në dy faza:
— Faza I – Ibri, e përfunduar në vitin 1986;
— Faza II – Lepenci, e planifikuar por e papërfunduar.
Pas luftës së fundit në Kosovë, ndërmarrja u transformua nga UNMIK-u në Ndërmarrje Publike N.H. “Ibër-Lepenc”, ndërsa më 1 janar 2008, pas procesit të korporatizimit, u shndërrua në Ndërmarrje Hidro-Ekonomike “Ibër-Lepenc” Sh.A., e cila sot është shoqëri aksionare 100% në pronësi të Qeverisë së Republikës së Kosovës.
Roli Ekonomik dhe Energjitik
Penda në Ujman mundëson akumulimin e ujit që përdoret për:
1. Prodhimin e energjisë elektrik
— Hidrocentrali Ujman: 2 x 17.5 MW
— Prodhimi mesatar: 95 GWh/vit
2. Furnizimin me ujë të papërpunuar për industri
KEK-u
Feronikeli
Trepça
3. Furnizimin e ujësjellësve rajonalë
— Ujësjellësi Rajonal i Mitrovicës
— Ujësjellësi Rajonal i Prishtinës
4. Furnizimin e bujqësisë
— Rreth 20,000 hektarë tokë bujqësore ujitet përmes këtij sistemi.
Infrastruktura Strategjike
Objektet e sistemit “Ibër-Lepenc” shtrihen në 7 komuna:
Zubin Potok, Mitrovicë, Vushtrri, Obiliq, Prishtinë, Fushë Kosovë dhe Drenas.
Zona ujëmbledhëse përfshin pjesë të Malit të Zi, Serbisë dhe Kosovës, çka e bën këtë sistem edhe më të ndjeshëm në aspektin gjeopolitik.
Të dhëna teknike
— Penda Ujman: lartësi 107.5 m
— Akumulimi Ujman: 375 milion m³
— Hidrocentrali Ujman: 2 x 17.5 MW
— Penda Pridvoricë: lartësi 10 m, akumulim 480,000 m³
— Kanal kryesor: 146 km, kalon në 4 komuna dhe 31 vendbanime rurale
— 14 stacione pompimi, 4 objekte ndarëse, 766 km rrjet nëntokësor për ujitje, 120 km largpërçues.
Çështja Kombëtare e “Ibër-Lepencit”
Sot, “Ibër-Lepenci” nuk është thjesht një ndërmarrje teknike – është çështje kombëtare. Kontrolli mbi ujërat, energjinë dhe pasuritë e Kosovës është thelbësor për sovranitetin e saj.
Çdo përpjekje për ta relativizuar apo për ta vënë në diskutim pronësinë dhe kontrollin e këtij sistemi duhet të shihet si cenim i interesit kombëtar.
Ndërkohë, shumë qytetarë, intelektualë e punëtorë të këtij sektori shprehin shqetësimin se politika dhe interesat e huaja po ndikojnë në mënyrën se si trajtohen këto pasuri strategjike – “Ibër-Lepenci” dhe “Trepça” janë shembuj të qartë të kësaj.
Pa ujë nuk ka jetë, pa energji nuk ka zhvillim, dhe pa “Ibër-Lepencin” nuk ka Kosovë të qëndrueshme.
Ky sistem është fryma ujore dhe energjitike e vendit, dhe mbrojtja e tij është detyrë kombëtare dhe qytetare.
