‘’Dikur 400, sot 900 xhami në Kosovë’’ – Gazeta zvicerane i kushton artikull ndikimit të islamit tek shqiptarët në Perëndim

‘‘Shembuj të tjerë sugjerojnë se islami shqiptar, dikur i perceptuar si tolerant në diasporën zvicerane, po bëhet gjithnjë e më konservator’’. Kështu thuhet mes tjerash në një artikull të gazetës “Tages Anzeiger”. Këtë artikull, gazeta në fjalë ia ka kushtuar ndikimit të islamit në shqiptarët që jetojnë jashtë Kosovës. Aty theksohet se si vajza të reja, të moshave rreth gjashtë apo shtatë vjeçare mbajnë ‘’hixhab’’.

Aty theksohet edhe si Adem Ramadani, këngëtari nga Maqedonia e Veriut, ka ‘’probleme me vlerat perëndimore’’.

Përveç këtyre, në artikull thuhet edhe se rreth dy të tretat e 445,000 myslimanëve në Zvicër janë me origjinë shqiptare – nga Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Kosova, vende në të cilat, potencohet në artikull, islami historikisht ka pasur rol të dorës së dytë.
Tutje, në artikullin e gazetës, theksohet edhe fakti se si para luftës së vitit 1998, në Kosovë, kishte rreth 400 xhami, ndërsa sot janë mbi 900.

‘’Dikur 400, sot 900 xhami në Kosovë’’ – Gazeta zvicerane i kushton artikull ndikimit të islamit tek shqiptarët në Perëndim

‘‘Shembuj të tjerë sugjerojnë se islami shqiptar, dikur i perceptuar si tolerant në diasporën zvicerane, po bëhet gjithnjë e më konservator’’. Kështu thuhet mes tjerash në një artikull të gazetës “Tages Anzeiger”. Këtë artikull, gazeta në fjalë ia ka kushtuar ndikimit të islamit në shqiptarët që jetojnë jashtë Kosovës. Aty theksohet se si vajza të reja, të moshave rreth gjashtë apo shtatë vjeçare mbajnë ‘’hixhab’’.

Aty theksohet edhe si Adem Ramadani, këngëtari nga Maqedonia e Veriut, ka ‘’probleme me vlerat perëndimore’’.

Përveç këtyre, në artikull thuhet edhe se rreth dy të tretat e 445,000 myslimanëve në Zvicër janë me origjinë shqiptare – nga Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Kosova, vende në të cilat, potencohet në artikull, islami historikisht ka pasur rol të dorës së dytë.
Tutje, në artikullin e gazetës, theksohet edhe fakti se si para luftës së vitit 1998, në Kosovë, kishte rreth 400 xhami, ndërsa sot janë mbi 900.

Artikulli i plotë:

Ato mbajnë shami dhe duhet t’u binden burrave të tyre të ardhshëm

Në disa xhami shqiptare në Zvicër, vajzat me shami mësojnë se gratë fetare nuk sjellin probleme. Në vitin 2017, shoqatat e tyre u zotuan për barazi gjinore. Po si përputhet kjo me realitetin?

Disa prej tyre janë aq të vogla, saqë mezi shquhen nën shaminë që mbulojnë. Janë gjashtë apo shtatë vjeçare dhe mbajnë hixhab – një shami që mbulon flokët, veshët dhe bie mbi supe. Ajo që duket si pamje nga një vend islamik konservator, është në fakt nga xhamia në Wil SG. Nga 197 shtëpitë e lutjes myslimane në Zvicër, kjo është më e njohura – ndërtimi i saj në vitin 2009 shkaktoi nismën për ndalimin e minareve të SVP-së.

Kur kjo xhami u përurua në vitin 2017, u përshkrua si një “xhami model” me një “imam model”. Gazeta St. Galler Tagblatt theksonte se gjysma e grave të pranishme nuk mbanin shami. Më vonë aty u prit edhe Klubi Rotary, dhe në televizionin zviceran, presidenti lokal i SVP-së e quajti atë një “shembull pozitiv”.

Sot, në fotot e postuara së fundmi në Facebook nga kjo xhami, mezi dallohen gra pa shami – përfshirë vajzat e vogla. Jo vetëm në Wil, por edhe në xhami të tjera shqiptare në Zvicër, si në Winterthur, Romanshorn (TG), Dietikon (ZH) apo Reinach (AG), gratë dhe vajzat shfaqen pothuajse gjithmonë të mbuluara në rrjetet sociale.

Islami dhe gruaja në kuzhinë

Shembuj të tjerë sugjerojnë se islami shqiptar, dikur i perceptuar si tolerant në diasporën zvicerane, po bëhet gjithnjë e më konservator. Në maj, imami i xhamisë së Wil-it, Bekim Alimi, moderoi një tubim në Emsdetten të Gjermanisë, ku foli predikuesi Shefqet Krasniqi. Imami kosovar, ish-udhëheqës i xhamisë kryesore të Prishtinës, ishte larguar pas një aktakuze për nxitje të terrorizmit dhe urrejtjes. Në vitin 2018 u shpall i pafajshëm për mungesë provash.

Krasniqi i konsideron homoseksualët si kërcënim moral; mbulimin e grave si “të detyrueshëm” dhe “pjesë të identitetit të tyre”. Fundshkurtërat për të janë “të pamoralshme” dhe “provokojnë burrat”. Sipas tij, vendi i gruas është në kuzhinë.

Në të njëjtin aktivitet mori pjesë edhe imami Fadil Musliu. Në fund të vitit 2024, ai deklaroi në një intervistë se “disa kultura dikur diskutonin nëse gruaja ishte në fakt njeri”. Ndërsa Islami, sipas tij, “i ka dhënë gruas një pozitë që i përputhet natyrës së saj”.

Musliu hedh poshtë vlerat perëndimore, duke thënë: “Ne nuk i marrim të drejtat tona nga konventat evropiane për të drejtat e grave apo burrave – ne i marrim ato nga Kurani”. Prandaj, sipas tij, burri ka të drejtë të ushtrojë autoritetin që Zoti ia ka dhënë në shtëpi.

Këngë që u kujtojnë grave detyrimet

Probleme me vlerat perëndimore ka edhe këngëtari Adem Ramadani nga Maqedonia e Veriut, shumë i njohur në diasporën shqiptare në Zvicër. Ai mori pjesë në aktivitetin e Emsdetten së bashku me Alimin, Krasniqin dhe Musliun. Të katërt kanë qenë mysafirë në RTV Pendimi, një televizion fetar konservator shqiptar me seli në Zvicër.

Ramadani këndon për gra që duhet t’i binden burrave të tyre (“Oj motër muslimane, a e di detyrën tënde? Zoti ta ka bërë obligim të bindesh burrit tënd”). Në një këngë tjetër, ai shpreh keqardhje që rinia shqiptare ka përvetësuar “vlerat evropiane”.

Ai ka mbi një milion ndjekës në rrjetet sociale. Në vitin 2022, ai lavdëroi predikuesen Zelije Sulejmani-Bunjaku në Facebook dhe postoi një intervistë me të, që u shikua mbi 192,000 herë. Ajo jeton në Zvicër prej 12 vitesh dhe jep mësime fetare për gra dhe fëmijë nëpër xhami si Hafize – një titull për gratë që e kanë mësuar Kuranin përmendësh.

Në videon e shpërndarë nga Ramadani, Sulejmani thotë: “Kur gruaja është edukuar fetarisht, burri ka më pak probleme me të.” Sepse një grua që i frikësohet Allahut, gjithmonë përpiqet ta bëjë të lumtur burrin e saj, “pavarësisht si është ai”. Vetëm në 18 muajt e fundit, ajo ka ligjëruar në të paktën nëntë xhami në Zvicër, përfshirë ato në Dietikon, Reinach dhe Effretikon.

Barazia gjinore përballë shamive për vajza

Në vitin 2017, dy shoqata të xhamive shqiptare në Zvicër nënshkruan një kartë ku angazhohen për respektimin e shtetit ligjor zviceran. Dokumenti u nënshkrua nga Bashkimi Islam Shqiptar në Zvicër dhe Unioni i Imamëve Shqiptarë në Zvicër (UAIS, sot DAIGS). Ai thuhej se ishte “udhëzues për myslimanët në Zvicër”.

Karta përmban, ndër të tjera, se ligji zviceran qëndron mbi ligjin fetar dhe se burrat dhe gratë janë të barabartë. Gazeta NZZ atëherë citoi kreun e UAIS, Nehat Ismaili, të ketë thënë se “vlerat e kësaj karte nuk duhen vënë kurrë në diskutim”.

Por si shpjegohet ky zotim me vajzat e vogla me shami dhe mesazhet ultra-konservatore?

DAIGS, i kontaktuar nga gazetarët, u përgjigj: “Organizatat tona janë të përkushtuara ndaj barazisë dhe shtetit ligjor. Disa raste apo deklarata individuale duhet të vlerësohen në këtë kontekst.” Ftesa për Sulejmanin nuk nënkupton pajtimin me çdo deklaratë të saj.

Në lidhje me fotot ku shfaqen vajza me shami, ata thonë se janë “momente të veçanta” gjatë festave apo aktiviteteve fetare. Vajzat i imitojnë të rriturit dhe nuk detyrohen të mbajnë shami, pasi “Islami nuk e njeh detyrimin në besim”. Në lidhje me pyetjet për Bekim Alimin, DAIGS nuk dha përgjigje.

Islami shqiptar: dikur tolerant, tani më konservator

Rreth dy të tretat e 445,000 myslimanëve në Zvicër janë me origjinë shqiptare – nga Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Kosova. Në këto vende, islami historikisht ka pasur rol të dorës së dytë. Sipas profesor Maurus Reinkowski nga Universiteti i Bazelit, “në formimin e identitetit shqiptar, roli kryesor nuk e ka pasur feja, por gjuha dhe vetëdija etnike”.

Vajzat me shami ishin dikur të panjohura në këto vende; gratë që mbanin shami e përdornin shpesh si aksesor mode.

Ajo që shfaqet gradualisht në Zvicër, në Ballkan është tashmë më e dukshme. Qysh në vitin 2016, Instituti Kosovar për Kërkime Politike dhe Zhvillim botoi një studim që fliste për “ndryshim të madh të identitetit – nga një komb i gjuhës, drejt një shoqërie etno-fetare”. Kjo mund të përbëjë “fundin e shqiptarizmës së mëparshme”.

Shamia për fëmijë – një çështje e diskutueshme

Që atëherë, shenjat janë shtuar. Në Shkup sot ka edhe dyqane islame që shesin nikabë – shamia e zezë që mbulon tërë trupin. Por zhvillimi është më i dukshëm në Kosovë. Para luftës së vitit 1998 kishte rreth 400 xhami; sot janë mbi 900. Në Prishtinë po ndërtohet një nga xhamitë më të mëdha në Evropë, me kapacitet për 10,000 besimtarë. Financimi prej 40 milionë eurosh mbulohet nga Diyanet – autoriteti fetar turk.

Zërat konservatorë në Kosovë po kërkojnë lejimin e shamive për vajzat e vogla. Ato nuk janë të ndaluara me ligj, por janë të ndaluara pothuajse në të gjitha shkollat. Lulzim Peci e quan çdo lehtësim të kësaj ndalese si “futje të islamit politik në institucionet shtetërore nga dera e pasme” dhe paralajmëron për një transformim të karakterit laik të Kosovës, që mund të rrezikojë kohezionin social.

Edhe aktivistët për të drejtat e njeriut e shohin të diskutueshme shamizën për fëmijë – ajo pengon rritjen me vetëvendosje. Austria sapo ka miratuar ndalimin e saj për vajzat nën 14 vjeç. Qeveria zvicerane po shqyrton një ndalim të tillë për vajzat nën 15 vjeç.