Miti 25-vjeçar po rrëzohet në Hagë!

Dëshmitë e ditëve të fundit në Hagë po shkundin një mit të ndërtuar për më shumë se dy dekada: se Hashim Thaçi ishte lideri dhe komandanti kryesor i UÇK-së. Dy dëshmitarët kyç – ish-ndihmëssekretari amerikan i shtetit James Rubin dhe juristi ndërkombëtar Paul Williams – kanë dhënë një tablo krejt tjetër: Thaçi nuk kishte autoritet komandues mbi UÇK-në, por luante kryesisht një rol politik dhe përfaqësues.

Rubin ishte i qartë: UÇK-ja nuk kishte strukturë të ngjashme me ushtritë e rregullta dhe Thaçi nuk jepte urdhra të zinxhirit ushtarak. Ai e përshkroi si një figurë pa autoritet real në hierarkinë e UÇK-së, një person që i mungonte pushteti komandues. Ndërkaq, Williams sot e përforcoi këtë qasje: Thaçi shpesh i raportonte komandantëve lokalë dhe dukej se kontrollohej nga jashtë, jo se ishte ai që kontrollonte të tjerët.

Nëse për 25 vjet është ndërtuar një imazh i “kryekomandantit të padiskutueshëm”, dëshmitë e Speciales po tregojnë të kundërtën: Thaçi nuk ishte ai që merrte vendime ushtarake, nuk ishte autoriteti suprem i UÇK-së. Ai ishte më tepër një figurë politike në negociata, një ndërmjetësues mes delegacionit dhe presioneve nga komandantët në terren.

Ky fakt është thelbësor, jo thjesht për historinë, por edhe për drejtësinë. Pretendimi se Thaçi ishte lideri ushtarak i UÇK-së ka qenë një nga bazat e narrativës publike. Por në sallën e gjyqit, ku kërkohen prova, po del qartë se ai nuk ishte komandanti kryesor i luftës, por një zë politik që shpesh ishte i varur nga të tjerët.

E vërteta duhet ndarë nga mitologjia. Për hir të viktimave, për hir të historisë, është e rëndësishme të pranohet se Thaçi nuk ishte lideri i pakontestueshëm ushtarak që është paraqitur për vite me radhë. Dëshmitë e Rubin dhe Williams e rrëzojnë këtë konstrukt. Ato tregojnë se realiteti i luftës ishte shumë më kompleks dhe se përgjegjësia nuk mund të reduktohet në një figurë të vetme të ngritur në piedestal.

Konkluzioni: Hagë nuk është vetëm gjykim penal, por edhe një proces demitologjizues. Dhe deri më tani, mesazhi që del nga dëshmitë është i qartë: Hashim Thaçi nuk ka qenë lideri apo komandanti kryesor i UÇK-së, por një përfaqësues politik që nuk kishte kontroll të plotë mbi strukturat ushtarake. / BS