Të rritet çmimi i rrymës, lëreni Shenollin çka thotë

Shkruan: Gazmend Demolli

Kur Rregullatori pyet publikun nëse dëshiron rritje të çmimeve të rrymës, kjo është pak-a-shumë si një mësues kimie që pyet nxënësit nëse duan të mbajnë orën e fundit në një të premte me diell. “Jo, faleminderit!”. Nga 600 komente, 599 do jenë kundër investimeve në rrjet, kundër modernizimit dhe, natyrisht, kundër rritjes së çmimeve.

Një arsye e rëndësishme është nevoja për investime të vazhdueshme në rrjetin elektrik. Humbjet e energjisë janë ulur nga 25.9% (në vitin 2019) në 14.5% (vitin e kaluar), por ende janë larg mesatares evropiane prej rreth 5%. Nëse arrijmë këto standarde, përfitimet do të jenë të dyfishta: do të kursejmë energji dhe do të rrisim të ardhurat përmes faturimit më efikas. Një reduktim prej 500 GWh në humbje nuk është shaka – është jetik për stabilitetin e sektorit. Është sa një central me gaz. Edhe vendet e rajonit pos Shqipërisë ja kanë dalë.

Përveç rrjetit, duhet të riparojmë dhe përmirësojmë blloqet ekzistuese të termocentraleve, që përmes tyre prodhimi të rritet ndjeshëm, duke sjellë kursime të konsiderueshme, deri në 6 milionë euro gjatë muajve me çmime të larta të energjisë. Këto masa do të reduktojnë presionin mbi importet dhe do rrisin efikasitetin e prodhimit. Por kjo, do të kërkojë periudha afatshkurta kur duhet të importojmë më shumë energji. Dhe, importi do të kushtojë, por vazhdimi me impiante të vjetruara dhe joefikase është edhe më keq, si nga ana ekonomike, ashtu edhe ekologjike. Ndërprerjet e shpeshta të rrymës i përkasin të shkuarës. Sot, energjia e qëndrueshme dhe e sigurt është kërkesë bazë.

Presidentja dhe disa media serioze, si Koha e znj. Surroi, duhet t’i referohen ekspertëve të pavarur dhe të mos mbështeten në dezinformimet e mikut të tyre, SH.M. Kur informacione të gabuara shpërndahen nga figura me ndikim, publiku konfuzohet dhe humbet shansi për një debat të shëndetshëm. Presidente, nëse Rregullatori nuk po ju pëlqen, pse nuk e zëvendësoni me mikun SH.M.?

Shenollkat (kategori kjo që më shumë i beson Shenollit sesa Rregullatorit, e që lista kapë shumë akterë politik e medial) thonë se rritja e çmimit do të sjellë inflacion të pakontrolluar, sidomos te bizneset komerciale. Por le t’i shohim shifrat: qarkullimi vjetor i bizneseve është rreth 21.4 miliardë euro, ndërsa faturimi i rrymës për sektorin komercial është 100 milionë euro dhe për sektorin industrial 65 milionë euro. Pra, energjia përbën vetëm 0.8% të qarkullimit total të bizneseve. Fakt.

Nëse çmimi rritet me 15%, atëherë kostoja totale e rrymës rritet mesatarisht me vetëm 0.12%. Fakt. Te bizneset jo-industriale, ku energjia zë 0.55% të qarkullimit, rritja do të jetë edhe më e vogël – rreth 0.08%. Fakt. Pra, vetëm 8 cent për çdo 100 euro qarkullim. Fakt. Për më tepër, një pjesë e madhe e bizneseve nuk do të ndikohet fare. Pesë pare në qind euro. A mund të quhet kjo “katastrofë inflacioniste”? Pesë pare.

Qeveria ka propozuar që familjet që konsumojnë deri në 800 MWh në vit të mos preken fare nga rritja. Pra brezi deri në 800, për të gjithë. Edhe ata që shkojnë pak mbi këtë prag, si 900 apo 1000 MWh, do të kenë një rritje minimale prej 1.7% ose 3%. Sepse ngritja pra llogaritet në pjesën mbi 800. Nëse Rregullatori shton edhe breza të tjerë, gradualë, ndikimi do të jetë edhe më i ulët.

Për të zbutur këtë ndikim, duhet të përshpejtohen masat për efiçencë energjetike dhe izolim termik. Familjet mund të kalojnë në sisteme ngrohjeje më efiçente dhe të ulin faturat. Siç e kanë bërë shumë amvisëri kohëve të fundit. Një pjesë e atyre 12% që konsumojnë 40% të rrymës do mund ta ulnin dukshëm koston nëse investojnë në izolim apo teknologji më të mirë.

Kush do të preket? Disa që nuk e kanë problem faturën, si ata me pishina të ngrohura apo vetura elektrike, mund të paguajnë pak më shumë. Të tjerët, si gurthyesit, minatorët e kriptove apo kultivuesit e barit terapeutik, mund të goditen më fort. Por a duhet t’i subvencionojmë ata me çmimin e mbrojtur, në mos të subvencionuar të amvisërive? Sigurisht që jo. Nëse nuk janë të zotët të negociojnë me furnizuesit, kjo është punë e tyre.

Preken gurthyesit por edhe ndërtimtarët dhe disa industrialë me makineri influente mediatike

Por, shumica e qytetarëve dhe bizneseve do ta ndiejnë rritjen shumë pak, ndoshta as fare.

Na duhen investime, rrjet më i fortë dhe termocentrale më efikase. Rritja e çmimit mund të jetë e pakëndshme, për disa, por pa të rrezikojmë kthimin në ndërprerje kronike të rrymës dhe kosto më të larta në afat të gjatë. Le të bazohemi në fakte, jo në katastrofa të stisura.

Koha për popullizëm fushatash zgjedhore, Presidente, ka qenë pardje.